Keuzebegeleiding bij pensioen #7 – Gedragswetenschap toepassen in de praktijk

In deze serie krijg jij een inkijkje in de onderwerpen die spelen rondom pensioen! Wekelijks stuurt Sofie rond dinsdag nieuwe inzichten. En deze week een interview met Georg Granic, associate professor Behavioural Economics aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Georg, wat is jouw vakgebied? 

Ik hou me vooral bezig met besluitvorming onder risico en onzekerheid en intertemporal choice. Ik heb een achtergrond in economie, maar ik heb verder ook een sterk interesse in onderzoek in sociale en cognitieve psychologie. Zo deed ik veel onderzoek naar de snelheid waarmee mensen keuzes maken en hoe dat bijvoorbeeld samenhangt met de kwaliteit van die keuzes. 

En hoe pas je dit toe in de Master Behavioural Economics?

Bij de Erasmus Universiteit ben ik medeverantwoordelijk voor de structuur van de Masteropleiding Behavioural Economics. We merken dat er vanuit de markt steeds meer vraag is naar gedragseconomie. Daarom zorgen wij dat we vakken aanbieden die aansluiten op waar de markt behoefte aan heeft. Zo bereiden we studenten optimaal voor op de arbeidsmarkt met relevante kennis. 

Het begint met het begrijpen van de lesstof op een wetenschappelijk niveau: studenten leren niet alleen dat iets werkt, maar ook wáárom het zo werkt. Hierbij ligt de focus op zowel het economische als psychologische component van gedragseconomie. Maar ik wil ook dat de studenten de kennis op een nuttige manier kunnen toepassen. Vervolgens leren we studenten hoe ze deze wetenschappelijke kennis om kunnen zetten naar de praktijk. Studenten gaan aan de slag met het ontwerpen van experimenten, maar leren ook hoe ze de resultaten van de experimenten moeten evalueren in bruikbare resultaten. 

Wat vind jij het interessantste aan pensioen-gerelateerde onderwerpen?

Wat me het meeste aanspreekt is het tijd component: je moet vandaag keuzes maken over situaties die pas ver in de toekomst plaatsvinden. Dit soort keuzes komen steeds vaker bij de consument te liggen. Waar vroeger veel keuzes voor ons werden gemaakt, mogen en moeten we tegenwoordig steeds meer zelf kiezen. 

Dat vereist een zekere mate van kennis. Ik betwijfel of het merendeel deze kennis ook heeft. Ik denk dat de meeste mensen eerder keuzes maken gebaseerd op emoties, context, of gedrag van andere mensen. Met gedragswetenschappen onderzoeken we of dit klopt en hoe mensen dit dan doen. Maken ze bijvoorbeeld een keuze op basis van wat de mensen om hen heen doen? Of laten ze zich beïnvloeden door wat bedrijven en organisaties communiceren en als standaard aanhouden?

Hoe zie je de toepassing van gedragseconomie ontwikkelen?
De afgelopen jaren is de populariteit en bekendheid van gedragseconomie enorm gestegen. Voorheen moest ik als gedragswetenschapper mijn best doen om mensen te overtuigen van de kracht van gedragseconomie. Tegenwoordig zijn het juist de bedrijven die zelf contact opnemen met mij en andere gedragswetenschappers, omdat ze hebben gehoord over de kracht van gedrag.

Die populariteit heeft ook een keerzijde: mensen denken misschien te snel dat je met gedragswetenschap eenvoudig en snel een oplossing kan implementeren. Maar gedragswetenschap gaat juist ook om testen met pilots en experimenten, om zo bewijs te verzamelen. Op basis van die gegevens kun je dan een passende oplossing ontwerpen en evalueren. Hiervoor is in het bedrijfsleven een wissel van mindset nodig: het idee van het verzamelen van data, testen, monitoren, evalueren en weer aanpassen moet een standaard worden in elk bedrijf.

In het bedrijfsleven is een wissel van mindset nodig: het idee van het verzamelen van data, testen, monitoren, evalueren en weer aanpassen moet een standaard worden in elk bedrijf.

Wat zou je pensioenfondsen die overwegen om gedragseconomie toe te passen in de praktijk willen adviseren?
Neem afstand van het idee dat er een one-size-fits-all-oplossing bestaat. Er is namelijk niet één enkele bias of psychologisch concept dat verklaart wat er in het hoofd van alle mensen omgaat. Een vuistregel die pensioenfondsen kunnen gebruiken is jezelf afvragen welke mensen het meeste profijt hebben van een interventie. Zo krijg je een beeld van wie je zou moeten helpen. Vervolgens kijk je naar de behoeften van deze mensen en ontwerp je een interventie die hen het beste helpt.

Wat voor werk kunnen we van jou in de nabije toekomst nog verwachten?
Op dit moment maak ik deel uit van een Erasmus-initiatief genaamd Smarter Choices For Better Health. Hier co-leid ik een groep genaamd “preventie”, waarbij we focussen op mensen helpen te investeren in een gezonde levensstijl op dit moment. Een van de thema’s hierbij is slapen: wat beïnvloedt de slaapkwaliteit van mensen? We zien bijvoorbeeld verschillen in de slaapkwaliteit, en daarmee ook de gezondheid, afhankelijk van de luidruchtigheid van de straat waarin iemand woont. Een ander thema dat we onderzoeken is social tipping points: onder welke omstandigheden veranderen sociale normen? Hier kijken we onder andere naar de rol van sociale normen bij het volgen van diëten met een lagere ecologische voetafdruk.

In de nieuwsbrief van volgende week gaat Sofie in op het inrichten van pensioenbegeleiding voor mensen met lage inkomens. Hoe motiveer je ook deze doelgroep om aan de slag te gaan met het regelen van hun pensioen? Abonneer je hier op de nieuwsbrief!